Halk Kültürü

Gelenek-Görenek ve İnançlar

Gelenek sözcüğü, Türkçe gelmekten türetilen sözcüktür. Bir toplumda kuşaktan kuşağa geçen kültür kalıtları, alışkanlıklar, bilgiler, davranışları ifade eder. Bir şeyi görüle geldiği gibi yapma alışkanlığı olarak tanımlanan görenek, öteki sosyal alışkanlıklar gibi gerekli ve uygun, görülenleri kapsar, ama bunların mutlaka yerine getirilmesini istemez zamanla ortadan kalkabilirler ama bir kez yerleşip de, geniş kitlelerce benimsenince olağan ve doğal olarak kabul edilirler. İnanç, genel anlamda toplumun zaman içerisinde bir şeyle ya da olguyla ilgili olarak oluşturduğu ortak kanıya güvenme ve bağlanmadır.

Bayramlar-Törenler-Kutlamalar

Milli ve dini olarak kutlanan önemli günlere bayram; bir toplulukta, üyelerin belli bir olayı, kişiyi veya günü ayırt edip sembolleştirmesi, bunların anlam ve öneminin güçlendirilmesi amaçlarıyla düzenlenen hareket dizilerine törenler ve kutlamalar denilmektedir. Bayramlar, Dini Bayramlar, Milli Bayramlar ve Mevsimlik Bayramlar olarak üç grup altında ele alınabilir.  

Halk Müziği

Bir yörenin yerleşik insanları tarafından üretilen, severek söylenen ve çalınan, o yöre insanının ortak yapıtı haline gelen ve kulaktan kulağa aktarılarak yaşatılıp günümüze kadar ulaşan müziklerdir. Bu müzikler yerel kültürlerin izlerini taşır ve yaratıcılarının adları çoğunlukla belirsizdir. Ülkemiz Halk Müziği, tarihin eski zamanlarından bugüne değin Anadolu ve Rumeli’de yaşamış bütün uygarlıkların, kendilerine özgü kültürel farklılıkları içinde barındırarak oluşan ve sonuçta zenginlik ve çeşitliliği ile tüm dünyada ender görülen bir yapıdadır. Halk Müziğimiz, bölgesel özellikleri bakımından çok çeşitlilik ve farklılık göstermektedir.

Halk Oyunları

Asırlardır yalın bir eğlence unsuru olarak görülen halk oyunları, bünyesinde barındırdığı maddi ve manevi kültür öğeleri ile zengin bir yapı sergiler. İnsanoğlun; bir anda büründüğü duygusal yapının dışavurumudur. Bazen neşeyi, bazen kederi bazen de tanrıyla olan diyalogunu hareketlerle bir müzik eşliğinde ifade eder. Bir hayvanın taklidini, tarımsal faaliyetleri ve günlük yaşamı çeşitli halk oyunlarımızda izlemek mümkündür.
Çocuk Oyunları ve Oyuncakları
Halk kültürünün konu başlıkları içerisinde değerlendirilen geleneksel çocuk oyunları yer ve zamanı oynayanlara göre değişse de belli kuralları olan, ebe, eş, takım seçimi, sayışma, ödül ve ceza gibi kendisini bütünleyen öğelere yer veren, zaman zaman müzik ve araç gereçten yararlanılan, genellikle grupla gerçekleştirilen bir eylemlerdir. Geleneksel oyuncaklar ise, genellikle tahta, bez, toprak, çeşitli bitkiler, meyve ve sebzeler ile teneke gibi doğal ve atık malzemeler kullanılarak, çoğunlukla belli bir üreticisi olmamasına karşın farklı yörelerde benzer tekniklerle üretilen objelerdir.  

Halk Sporları

Bu bölümde sayabileceğimiz sporların başında güreş (aba güreşi,yağlı güreş),at yarışı,cirit,deve güreşi,boğa güreşi,horoz dövüşü,avcılık vb. gelir.Bunlara örnek olarak verebileceğimiz cirit;Anadolu'da 50-60 yıl öncesine kadar çok yaygınken bugün daha çok Doğu Anadolu ve Ege bölgelerimizde kalmıştır.

Geleneksel Türk Tiyatrosu

Tiyatro sözcüğü Yunanca  “seyirlik yeri” anlamında kullanılan theatron sözcüğünden türetilmiş ve dilimize yerleşmiştir. Geleneksel gösteri sanatlarımızdan Karagöz, kukla, ortaoyunu, meddahlık, hokkabazlık,  ve köy seyirlik oyunlarının tümünü kapsayan bir tanımlamadır. Halk Tiyatrosu veya Geleneksel Tiyatro olarak da adlandırılmaktadır.      Halk tiyatrosunun temel özelliği güldürü ve taklit olup,  yaşamı olduğu gibi yansıtan, özgürlükçü bir tiyatrodur. Oyunlarda yer alan kişilikler tip düzeyindedir, karakter boyutuna ulaşmazlar. Doğaçlamaya dayanır,  anlatı önemli bir yer tutar. Konularını yaşamın içinden alır.

Geleneksel El Sanatları

El sanatı; belirli ham maddeleri el becerisi ve basit el aletleri yardımıyla, işlenmiş ürünler haline dönüştürmek olarak tanımlanabilir.
Geleneksel el sanatı türlerinin sınıflandırılmasında ortak özelliklerin en belirgini olan unsur, ürünün aslını oluşturan hammaddedir. Bu bağlamda geleneksel Türk el sanatları kullanılan hammaddelerine göre 8 ana gruba ayrılarak incelenebilir.

Geleneksel Giyim-Kuşam-Süslenme

Türkiye’deki giyim kuşam geleneği, malzemesi, biçimi, süslemesi, yaşa ve cinsiyete göre değişmesiyle halk kültürünün zengin kaynaklarından birisini oluşturmaktadır. Giyim kuşam kültürünü çocuk giyim-kuşamı-süslenme, kadın giyim-kuşamı-süslenme, erkek giyim-kuşamı-süslenme, özel gün giysileri, geleneksel kurumlarda giyim-kuşam-süslenme ve tarikatlarda giyim-kuşam-süslenme gibi 6 ana başlık altında incelemek mümkündür.

Halk Resmi

Halk resmi örneklerine daha çok at arabası, kamyon gibi taşıtlarda ve süsleme amaçlı, geleneğe dayalı mitolojik söylemlerle bağdaşan olağanüstü yaratıklarla bezenmiş duvar süslerinde rastlanmaktadır. Cam, ayna gibi yüzeylere boya ve renkli yaldız kağıtlarla yapılan + cam altı + resimlerde en çok görülen motif şahmeran ve kanatlı at, üstü insan altı hayvan olan mitolojik yaratıklardır.  Bunun yanı sıra at arabalarında manzara (Boğaz köprüsü, kuğulu göl ve dere kıyısında köy manzaraları), çiçek ve gül demetleri, nazar öğeli göz ve şiş motifleri, yapan kişinin adı adresi ve ornamental kıvrımlar bezem unsuru olarak kullanılır. Ayrıca Anadolu kadının dokumuş olduğu kilim, halı, cicim gibi dokumlarda görülen desen anlayışı da soyut resim olarak yorumlanabilir. 

Halk Mimarisi (Mimarsız Mimarlık)

Halk mimarisi; halkın kendisi için oluşturduğu nesnel yaşam çevresidir. Halk mimarisinin genel etkenler altında gelenekselleşen, anonim bir tasarım sürecinde oluşan bir mimarı olarak da tanımlanabilir.Halk mimarisi; söz konusu toplumun değer yargılarını, dünya görüşlerini, gelenek görenek ve inanç sistemlerini, aile ve akrabalık bağlarını komşuluk ilişkilerini anlamada ve anlatmada kaynaklık eden en önemli verilerden biridir. Resmi ve anıtsal niteliği olan yapılar halk mimarisi dışında değerlendirilirler.

Geleneksel Türk Mutfağı

Beslenme biçimleri, içinde bulunulan kültürel- coğrafi- ekolojik- ekonomik yapıya ve tarihsel sürece göre şekillenmektedir. Türk mutfağı denildiğinde Türkiye'de yaşayan insanların beslenmesini sağlayan yiyecekler- içecekler, bunların hazırlanması, pişirilmesi, korunması; bu işlemler için gerekli araç-gereç ve teknikler ile yemek yeme adabı ve mutfak çevresinde gelişen tüm uygulama ve inanışlar anlaşılmalıdır.

Halk Edebiyatı

Kaynağını geleneklerden, halkın kültüründen alan, içerisinde sanat kaygısı ve estetik bir değer bulunan, bir topluluk veya topluluğun bir üyesi tarafından yaratılan edebi eserlerdir. Dil, biçim, konular, duyarlıklar bakımından halk kültürüne sıkı sıkıya bağlıdır. Halk Edebiyatı; edebî zevk, düşünce ve anlatım gücüne ulaşmış âşık ve tekke tarzı, sahibi belli eserlerle, malzemesi dile dayalı destan, efsane, halk şiiri, mani, ağıt, türkü, bilmece, masal, halk hikâyesi, fıkra, atasözü, deyimler, tekerlemeler gibi sözlü gelenekte yaşayıp kuşaktan kuşağa aktarılan anonim ürünlerden oluşur.